VERSLAG: Mitte Bitte 2008

Mitte Bitte 2008

Wie in de hippe, alternatieve delen van Berlijn komt, krijgt het gevoel dat alles daar kan. Het is alsof iedereen daar creatief kan zijn, of in ieder geval een poging durft te wagen, alsof elk pand of open ruimte mogelijkheden biedt. Waar krakers in Nederland al snel het stempel van ‘vieze linkse lui’ te pakken hebben, lijkt het of leegstaande panden in Berlijn kunnen roepen: “Kraak mij! Kraak mij! Doe iets creatiefs met mij!” Een lege ruimte onder een station van de U-bahn, kan prima dienst doen als club en als je gemütlich iets wilt drinken met je vrienden, waarom dan niet gelijk met heel veel vrienden tegelijk? Met wat meubels van de kringloop heb je zo een Weinerei; een grote huiskamerkroeg, waar men een euro betaalt voor zijn of haar eerste glaasje goedkope supermarktwijn, dit glas vervolgens zelf bij kan vullen- er is keuze uit een verzameling openstaande flessen – en bij het weggaan naar eigen inzicht een financiële bijdrage in een grote pot kan gooien.

Hoewel dit natuurlijk de kijk van een buitenstaander is en Berlijn vele verschillende kanten kent, zal het iets van deze sfeer, van het gevoel dat er zoveel mogelijk is, wanneer je het maar gewoon doet, zijn geweest, die de organisatie van Mitte Bitte! motiveerde om dit Stadtkulturfestival in een paar maanden uit de grond te stampen. De heren van Kletter – de bedenkers van Mitte Bitte! – werkten samen met een aantal bestaande festivals en organisaties, zodat een interessante programmering, uitgesmeerd over ruim een week, tot stand kon komen. Mitte Bitte! is geboren, een festival dat Duitse cultuur in de spotlights zet, op verschillende locaties in Utrecht. De naam is niet alleen een verwijzing naar het centrum van het moderne Berlijn, maar ook naar de centrale ligging van Utrecht in Nederland.

De openingsavond van dit Stadtkulturfestival, vindt plaats tijdens een avond van RUMOR.
RUMOR organiseert met enige onregelmaat festivalavonden voor avontuurlijke muziek. Deze vinden doorgaans plaats op meerdere locaties; tussen de verschillende optredens door, verplaatst het voltallige publiek zich van het ene podium naar het andere. Vanavond zijn dit Theater Kikker en het SJU Jazzpodium, twee podia die op de inzet van vrijwilligers draaien.
Na een welkomstwoordje door Marka Spit, wethouder van Stadspromotie, barst Mitte Bitte! – en daarmee ook deze RUMOR-avond – los met het stuk Kontakte, gecomponeerd door Karlheinz Stockhausen. Kontakte is een stuk om bij op het puntje van je stoel te zitten. Met een schijnbare toevalligheid, maar niettemin perfecte timing, weten pianist Ralf van Raat, drummer Arnold Marinissen en niet te vergeten de geluidsman te verrassen door de klanken van een keur aan muziekinstrumenten telkens weer te laten samenvallen met bijbehorende geluidseffecten.
Van Theater Kikker, waar Kontakte plaatsvond, gaat het vervolgens naar SJU Jazzpodium, waar de Berlijnse jazzscene vertegenwoordigt wordt door Erdmann 3000, een jazzkwartet, onder leiding van Daniël Erdmann. Een warme geluidsmassa, met leuke wendingen, die aanzwelt en dan weer afneemt, wordt de zaal in gestuurd.
Dan het laatste optreden van de avond, een optreden van Alec Empire - de grote naam van de avond, want begin van de jaren ’90 zat hij in de band Atari Teenage Riot. Een optreden van Alec Empire is een totaalbeleving, want wanneer hij getooid met zonnebril, plaatsneemt achter – letterlijk – twee torens met geluidsapparatuur, stuitert een orkaan van geluid de ruimte in. Electronisch geluidsgeweld, dat niet alleen in de oren trillingen veroorzaakt, maar waardoor je ineens je tanden en neusgaten voelt meevibreren.
Met Alec Empire is de avond rond, want hoewel de drie optredens in muzikaal totaal verschillende hokjes passen, of misschien juist niet passen, is er ook een zekere lijn te trekken. Met een beetje fantasie is de muziek van Alec Empire een electronische, flink opgevoerde, interpretatie van Kontakte.

Café van Wegen is maandagavond het decor van Wörter bei von Wegen, een aflevering van SLAU Literair Café, in het teken van Duitsland. Van Wegen is een café waar er niet veel meer van zijn; een café met vloerbedekking op de grond en achterin een deur naar het aangrenzende woonhuis. Een uitstekende setting om ongestoord een literaire avond te houden. Hier vertelt Menno Wigman over zijn fascinatie voor de RAF, de Roter Armee Fraktion, en zijn poging hier een boek over te schrijven.
Het laatste deel van de avond staat in het teken van de Lesebühne, wat er zo typisch Duits is aan dit verschijnsel en waarom deze uitsluitend wordt bevolkt door mannen. Uiteraard volgt ook een demonstratie van zo’n Lesebühne, met zowel Nederlandse als Duitse schrijvers en Surfpoeten.

Mambo Kurt. Als je deze man op je programma hebt staan, kun je met recht over een festival spreken, want dit is al jaren de festivalact bij uitstek. Meermalen stond hij al in Ekko, op zondagmiddag, de laatste festivaldag van Mitte Bitte!, mag hij er spelen als hekkensluiter.
Mambo Kurt is zo’n act die jarenlang hetzelfde trucje uithaalt en daar volkomen mee wegkomt. Wat hij doet is te fout voor woorden en daarom juist verschrikkelijk leuk; willekeurig welke muziekstroming weet Mambo Kurt te coveren tot mambo, samba, polka of zelfs polonaise en dat op een Hammondorgel - dat volgens hem eind jaren ’70 evenveel kostte als een BMW. Als zijn muziek je geen glimlach, dan doet zijn hele vertoning dat wel. Bijvoorbeeld omdat hij de eerste twee nummers zijn orgel omdraait en met zijn rug naar het publiek speelt, om te laten zien dat het baspedaal met de linkervoet bespeeld wordt.
Rage Against The Machine zal weinig kleuters aan het headbangen krijgen; Mambo Kurt lukt het wel om met zijn versie van ‘Killing in the name of’ een blond kleutermeisje achter in de zaal fanatiek met haar haren te doen schudden (om vervolgens tegen een andere concertbezoeker te zeggen: “Jij kan dat niet, jouw haar is niet lang genoeg!”).
Utrecht is een studentenstad. Bijbehorende studentenkroegen, die Nederlandstalige meezingers draaien, floreren. Toch zal het niet vaak voorkomen dat Marco Borsato met ‘De meeste dromen zijn bedrog’ door een volle Ekko wordt meegezongen. Wanneer een gekke Duitser met een orgel hier een vertolking van dit nummer brengt, zingt iedereen daarentegen uit volle borst mee. ‘Jij kan de zon laten scheinen’ en ‘één keer in de zoveel tijd komen dromen aus!’

Mitte Bitte! is hiermee ten einde gekomen. Behalve dat het een nieuw festival is, dat Duitse cultuur in de spotlights zet, heeft het festival ook een aantal interessante, reeds bestaande culturele projecten van binnen en buiten Utrecht weten te belichten. Hoewel lang niet elke bezoeker door gehad zal hebben op een festival te zijn geweest – Wir Sind Helden en Shantel spreken op zichzelf al een groot publiek aan – heeft Mitte Bitte! een week lang op een leuke manier een Duits stempel weten te drukken op de Stadtkultur in het midden van ons land. Volgend jaar mehr, bitte!

Wie Mitte Bitte! gemist heeft, of geen genoeg kan krijgen van Duitse muziek, kan komend weekend terecht in het Paard van Troje, waar London Calling is vertaald naar het tweedaagse festival Berlin Ruft An!